Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2013

ΙΣΤΟΡΙΑ 2. Από την χρεοκοπία στο στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί (1893-1909)

Το κεφάλαιο αυτό περνάει στα γρήγορα ένα μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να δίνει στον μαθητή τις απαραίτητες πληροφορίες. Γεγονότα σχολιάζονται αποσπασματικά αφήνοντας την ιδέα ότι έχουν αναλυθεί αλλά κατά βάθος ο συγγραφέας απλώς βγάζει την υποχρέωση να καλύψει ένα χρονικό διάστημα χωρίς ουσιαστικά να δίνει καμία πληροφορία.
Ποιος για παράδειγμα μετά την ανάγνωση της ομάδας των Ιαπώνων αποκτά εικόνα για το τι σημαίνει αυτός ο όρος ;

Ας αρχίσουμε όμως με μια γελοιογραφία του Τρικούπη.
Άλλη μια δημοσίευση του Βλάσση Γαβριηλίδη από τον Νέο Αριστοφάνη που επιτίθεται ,όχι πλέον στο δικομματισμό, αλλά στον ίδιο τον Τρικούπη ως υπεύθυνο του ναυαγίου της χώρας.
Ο Τρικούπης εικονίζεται ναυαγισμένος στην οργή του λαού θεωρούμενος υπεύθυνος γιατί επέλεξε λάθος υλικά για το πλοίο του με αποκορύφωμα τη σημαία της δημοκρατίας .
Αντίθετα ,όποιος επέλεξε το πλοίο της βασιλείας αρμενίζει ασφαλής στο βάθος ,μέσα στο ξέφωτο ,έχοντας αφήσει πίσω του τη μαυρίλα της καταιγίδας.


Ας μιλήσουμε και λίγο για την πτώχευση η οποία αναφέρεται διαρκώς χωρίς ποτέ να εξηγείται.
Σε αυτό το χρονικό σημείο πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πως η Ελλάδα μόλις ένα χρόνο πριν έχει αρχίσει να πλήττεται από τη σταφιδική κρίση και να ζητά καταφύγιο στην υπερπόντια μετανάστευση..
Στην τελευταία περίοδο της πρωθυπουργίας του Χαρίλαου Τρικούπη 1893-1895) η Ελλάδα πτώχευσε και σταμάτησε μονομερώς να αποπληρώνει δάνεια που είχε λάβει από το εξωτερικό.
Στον Τρικούπη αποδίδεται η φράση "δυστυχώς επτωχεύσαμεν" ενώπιον της Βουλής, την οποία, όμως ουδέποτε διετύπωσε, όπως αποδεικνύεται από την ανάγνωση των πρακτικών της Βουλής. Πέραν αυτού, από μελέτη των στοιχείων εκτιμάται ότι η πτώχευση θα είχε αποφευχθεί, αν ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ αποδεχόταν τους χειρισμούς του Χαρίλαου Τρικούπη για τη σύναψη νέου δανείου για την αντιμετώπιση του χρέους.
Ο Γεώργιος δεν δέχτηκε την πρόταση του Τρικούπη να κυρωθεί η σύμβαση του δανείου - όπως προέβλεπε σχετικός Νόμος - και τη σύσταση «Ταμείου Δανείου» με βασιλικό διάταγμα και αντιπρότεινε να δώσει η Βουλή ειδική εξουσιοδότηση. Πιεζόμενος από τον Τρικούπη ζήτησε προθεσμία 48 ωρών "για να σκεφτεί". Στο διάστημα αυτό με κρυπτογραφικό τηλεγράφημα που εστάλη στο Λονδίνο από τα Ανάκτορα δινόταν η εντολή να πουλήσουν στο χρηματιστήριο πολλών εκατομμυρίων ομολογίες ελληνικών δανείων, που οι τιμές τους ανέβαιναν καθημερινά εν όψει του νέου δανείου. Το ανακτορικό παιχνίδι οδήγησε αμέσως τον Τρικούπη σε παραίτηση και τη χώρα, ύστερα από λίγο, στην πτώχευση. Στις εκλογές του 1895 απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής με αποτέλεσμα να αυτοεξοριστεί στις Κάννες της Γαλλίας. Το 1896, λίγο πριν πεθάνει, τέθηκε χωρίς την θέλησή του υποψήφιος στις αναπληρωματικές εκλογές στην επαρχία Βάλτου και εκλέχτηκε πανηγυρικά. Απεβίωσε σε ηλικία 64 ετών στις Κάννες και ενταφιάστηκε στην Αθήνα.



Κάπου εδώ πρέπει να κάνουμε μικρή αναφορά και στον ελληνοτουρκικό ή ατυχή πόλεμο του 1897 γιατί έπειξε καθοριστικό ρολο στη μετέπειτα ιστορία της χώρας και δυστυχώς πάλι το βιβλίο σε αυτό το σημείο διαφωτίζει το μαθητή ελάχιστα.
Ο πόλεμος αυτός, αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι, με δεδομένο ότι δεν δόθηκε ποτέ διαταγή επίθεσης στο στρατόπεδο των Ελλήνων, "ακήρυχτος" όπως τον χαρακτήρισε η τότε ελληνική κυβέρνηση και η αντιπολίτευση, στην ουσία "οθωμανική εισβολή", μπορεί τελικά να κατέληξε σε ήττα της Ελλάδας, αλλά και να επιβλήθηκε με απαίτηση της Γερμανίας Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος, εντούτοις η σημασία του υπήρξε τεράστια, όχι μόνο ως προς την εξέλιξη του Κρητικού ζητήματος που τελικά η Ελλάδα ήταν αυτή που δικαιώθηκε, με παράλληλη διάσωση της τιμής της Ελλάδας, παραμένοντας η ελληνική κυβέρνηση σθεναρά ανυποχώρητη στην απόφασή της μη φειδόμενη των όποιων οικονομικών συνεπειών, με δεδομένο την από τετραετίας (19 Δεκεμβρίου 1893), κήρυξη πτώχευσης του Χ. Τρικούπη, καθώς ακόμα και των απειλών των Μεγάλων Δυνάμεων περί επιβολής ναυτικών αποκλεισμών, όσο πρωτίστως και το σημαντικότερο, την εξ αυτού άμεση προετοιμασία και ανταπόκρισή της στους Βαλκανικούς πολέμους που κατέληξαν τουλάχιστον για την ίδια νικηφόροι.
Παρά τη διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων ότι όποιος και αν θά είναι ο νικητής της επαπειλούμενης σύρραξης δεν θα του αναγνωριστεί "κανένα εδαφικό όφελος" τελικά ο πόλεμος άρχισε στις 6 Απριλίου / 18 Απριλίου (ν.ημερολ) 1897 και έληξε με την παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων, στις 7 Μαΐου / 19 Μαΐου (ν.ημερολ) "ανακωχή", αφού οι Τούρκοι είχαν καταλάβει τη Θεσσαλία. Η ειρήνη υπογράφηκε στις 6 Σεπτεμβρίου / 18 Σεπτεμβρίου (ν. ημερολ.), σε προσωρινή συνθήκη μετά από πεντάμηνες διαπραγματεύσεις των Μεγάλων Δυνάμεων με το Οθωμανικό κράτος (την Υψηλή Πύλη). Η τελική συνθήκη υπογράφηκε στις 22 Νοεμβρίου / 4 Δεκεμβρίου (ν.ημερολ) 1897[4] όπου και ακολούθησε η εκκένωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους και δέκα μήνες μετά η αυτονόμηση της Κρήτης με Ύπατο Αρμοστή τον Πρίγκιπα Γεώργιο (Ελλάδας και Δανίας).
Σημειώνεται ότι ο πόλεμος αυτός του 1897 απετέλεσε την πρώτη πολεμική εμπλοκή της Ελλάδας, κατά την οποία και δοκιμάσθηκε σε εκστρατεία τόσο ο τότε πολεμικός μηχανισμός της όσο και το πολεμικό δυναμικό της, με ό,τι ατέλειες και αδυναμίες παρουσίαζε, 67 χρόνια μετά από την απόκτηση της ανεξαρτησίας της.



Ομάδα Ιαπώνων

Οι βουλευτές της ομάδας των Ιαπώνων προέρχονταν από διαφορετικά κόμματα και είχαν δυναμική παρουσία και αγωνιστικότητα. Η ομάδα αυτή των βουλευτών δεν αποτέλεσε ποτέ κόμμα, αφού η έλλειψη συνοχής δεν τους το επέτρεψε.
Αρχικά μέλη της ομάδας ήταν οι:
Στέφανος Δραγούμης, βουλευτής Αττικοβοιωτίας, από το κόμμα του Τρικούπη, τυπικά αρχηγός της ομάδας
Δημήτριος Γούναρης, ανεξάρτητος βουλευτής Πατρών, από το κόμμα του Θεοτόκη. Εξέχουσα προσωπικότητα της μετέπειτα πολιτικής μερίδας των Αντιβενιζελικών και τραγικός πρωταγωνιστής στη Δίκη των έξι, ουσιαστικά η ψυχή της ομάδας
Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, βουλευτής Κυκλάδων, από το κόμμα του Δηλιγιάννη
Τους ακολούθησαν αργότερα οι:
Χαράλαμπος Βοζίκης, ανεξάρτητος βουλευτής Κυνουρίας, προερχόμενος από τα κόμματα του Δηλιγιάννη και του Ζαΐμη
Απόστολος Αλεξανδρής, πρωτοεκλεγείς, ανεξάρτητος βουλευτής από την Καρδίτσα
Εμμανουήλ Ρέπουλης, βουλευτής Ερμιονίδας, από το κόμμα του Δηλιγιάννη
Ανδρέας Παναγιωτόπουλος
Αν και η ομάδα είχε δημιουργηθεί από τον Ιούνιο του 1906, το όνομά τους οφείλεται στο δημοσιογράφο Βλάση Γαβριηλίδη, σε άρθρο του στις 10 Φεβρουαρίου 1907, στην εφημερίδα Ακρόπολη, όπου παρομοίαζε τη μαχητικότητά τους με αυτή των Ιαπώνων σαμουράι για την υπεράσπιση του αυτοκράτορά τους κατά τον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο του 1904-05, οι οποίοι είχαν εντυπωσιάσει το διεθνή τύπο με τις αιφνιδιαστικές επιθέσεις τους ενάντια στα ρωσικά στρατεύματα.
Στο επίκεντρο της πολιτικής κριτικής των «Ιαπώνων» βρέθηκε η κακή πολιτική κατάσταση στην οποία βρισκόταν το ελληνικό κράτος ύστερα από την κρίση του πολιτικού συστήματος του δικομματισμού από τις αρχές της δεκαετίας του 1890 και εξής, και είχε ως αποκορύφωμα την πτώχευση του 1893 που οδήγησε στην επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου και την ήττα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Προώθησαν στη Βουλή θέματα στα οποία συμφωνούσαν, ριζοσπαστικές ιδέες και όραμα ενάντια στον ελιτισμό, τη διαφθορά και υπέρ των ηθικών αξιών, της προόδου και του πολιτισμού μέσα από εκσυγχρονιστικές αλλαγές.
Η ομάδα των Ιαπώνων σταδιακά διαλύθηκε όταν ο Γεώργιος Θεοτόκης προσέφερε υπουργικά αξιώματα στον Γούναρη, τον Πρωτοπαπαδάκη και στον Ρέπουλη στην κυβέρνησή του τον Ιούνιο του 1908. Ο Δημήτριος Γούναρης και ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης αποδέχθηκαν. Ο Γούναρης ορκίσθηκε υπουργός Οικονομικών αλλά οι συναγωνιστές του κατά τη συζήτηση του κρατικού Προϋπολογισμού, άσκησαν τόσο έντονη κριτική, που τελικά τον ανάγκασε να παραιτηθεί. Έτσι, το πολιτικό αυτό μόρφωμα δεν μπόρεσε να υλοποιήσει τις στοχεύσεις του και διαλύθηκε το 1908. Προλείανε ωστόσο το έδαφος για την προσπάθεια αναμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού, που εκφράστηκε πολύ πιο επιτυχημένα με το Κίνημα στο Γουδί που πραγματοποίησε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος στα 1909.
Στρατιωτικός σύνδεσμος και κίνημα στο Γουδί (Ή στου Γουδή ,από τον οικοπεδούχο του 15ου αιώνα)
Τη νύχτα προς τη 15η Αυγούστου 1909, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος προχωρά στο ιστορικό κίνημα που θα αλλάξει την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας.
Τον Ιούνιο του 1909, μπροστά στο φόβο πραξικοπήματος, η κυβέρνηση Δ. Ράλλη επιτέθηκε στο Στρατιωτικό Σύνδεσμο με ένα κύμα μεταθέσεων, καθώς και παραπομπή 12 αξιωματικών σε ανακριτικό συμβούλιο προς απόταξη.
Όταν η εφημερίδα Χρόνος, διερμηνεύοντας τις θέσεις του Συνδέσμου, επιτέθηκε κατά «της βουλευτικής φεουδαρχίας των κομματικών συμμοριών και των Αυλών», ζητώντας μεταρρυθμίσεις και απομάκρυνση του Διαδόχου Κωνσταντίνου, καθώς και των πριγκίπων από το στράτευμα, ο Ράλλης προχώρησε σε συλλήψεις. Ο κύβος είχε ριφθεί. Στις 14 Αυγούστου, με μια παράτολμη ενέργειά του, ο Πάγκαλος απελευθερώνει τους κρατουμένους αξιωματικούς Σάρρο και Ταμπακόπουλο, προκαλώντας την οργή του Ράλλη, που διατάζει επιφυλακή και δεκάδες συλλήψεων. Τη νύχτα προς τη 15η Αυγούστου, ο Σύνδεσμος προχωρά στο Κίνημα στο Γουδί το οποίο επικρατεί άμεσα.
Το πρόγραμμα του Συνδέσμου, σε ήπιο τόνο, με γενικές ευχές για μεταρρυθμίσεις στο στρατό, τη διοίκηση και την παιδεία, απέκλειε ρητά κάθε περίπτωση καθεστωτικής αλλαγής, δικτατορίας, συνταγματικής τροποποίησης ή κατάργησης της κυβέρνησης. Ζητούσε απλώς την απομάκρυνση του Διαδόχου Κωνσταντίνου και των υπόλοιπων πριγκίπων από το στράτευμα και πρότεινε σειρά μέτρων για στρατιωτική αναδιοργάνωση.
Τους όρους των Επαναστατών αποδέχθηκε ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, που σχημάτισε την κυβέρνηση Μαυρομιχάλη μετά την παραίτηση του Ράλλη, οπότε και ο αρχηγός του Συνδέσμου, συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς, έδωσε διαταγή στις επαναστατημένες μονάδες να γυρίσουν στις θέσεις τους, χωρίς έτσι να εγκαθιδρυθεί δικτατορία, σύμφωνα με τις παροτρύνσεις μεγάλης μάζας του λαού και του φοιτητικού κόσμου.
Το μεγαλειώδες συλλαλητήριο των συντεχνιών της Αθήνας και του Πειραιά, που πραγματοποιήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου, έκανε πρόδηλη πλέον την υποστήριξη του λαού στις θέσεις του Συνδέσμου, ενώ η υποστήριξη που βρήκε το Κίνημα προκάλεσε την έντονη ανησυχία των πολιτικών κομμάτων, του Θρόνου και των Ξένων Δυνάμεων. Από την έλευση του Βασιλιά Γεωργίου Α΄ το 1863 μέχρι το 1909, για 46 χρόνια, δεν υπήρξε καμία ανάμιξη του στρατού στη πολιτική.






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου