ΙΣΤΟΡΙΑ 4 . β. Η αντίδραση του Πρίγκιπα. γ. η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων και οι διπλωματικοί ελιγμοί του Βενιζέλου.

Σε αυτήν την υποενότητα ,τα πράγματα μας τα μπερδεύει λίγο οι τίτλος αφού στην περιγραφή που ακολουθεί τον τίτλο έχουμε και αναφορά για την αντίδραση της Βασιλείας αλλά και της Ελληνικής κυβέρνησης στο κίνημα του Θερίσου.

Παραθέτω την προκήρυξη με την οποία ο Βενιζέλος γνωστοποίησε τις προθέσεις του στον Κρητικό Λαό.
Θέρισον, 3 Απριλίου 1905.
Αγαπητοί συμπατριώται,
Η κατάστασις των πραγμάτων συνοψίζεται εις τα εξής:
Πανταχόθεν της Νήσου, το Προεδρείον της Συνελεύσεως λαμβάνει λαοψηφίσματα της Ενώσεως της Κρήτης μετά της Ελλάδος και δήλωσιν των κατοίκων περί της αμετατρέπτου αποφάσεώς των να εμμείνωμεν εις το πρόγραμμα τούτο.
Ενοπλοι συναθροίσεις υπάρχουσιν και εις άλλα μέρη της νήσου. Καθ? εκάστην καταφθάνουν πληρεξούσιοι των επαρχιών, αίτινες δεν είχαν αποστείλει ενταύθα τοιούτους.
Η Συνέλευσις δι? εγγράφου της έκαμεν έκκλησιν εις την φιλοπατρίαν και των άλλων κομμάτων, όπως πάντες προσχωρήσωσιν εις των υπό τόσω αισίους οιωνούς αρξάμενον ιερόν αγώνα.
Υπάρχει βεβαιότης ότι η προσεχώς συνερχόμενη Βουλή θα κηρύξη την Ενωσιν, οπότε σύσσωμος ο Κρητικός λαός θα παραστή ενώπιον του πεπολιτισμένου κόσμου, διεκδικών τα απαράγραπτα δίκαιά του.

Αι διαθέσεις των Προστάτιδων Δυνάμεων απεδείχθησαν εμπράκτως λίαν ευμενείς προς τον Κρητικό λαόν και προς την Επανάστασιν. Απόδειξις δε τούτου και η συγκατάθεσις αυτών να έλθωσιν εις απ? ευθείας διαπραγματεύσεις, μετά των επαναστατών, περί μεταρρυθμίσεων.
Αν επρόκειτο απλώς περί μεταρρυθμίσεων ή συνεννόησις ημών μετά των προστάτιδων Δυνάμεων θα ήτο δυνατόν να γίνει εντός ολίγων ημερών, αλλά δεν πρόκειται περί τοιούτων, αλλά περί της Ενώσεως, διότι είμεθα πεπεισμένοι ότι οιαδήποτε βελτίωσις και τροποποίησις του σημερινού καθεστώτος δεν είναι πλέον βιώσιμος. Η επιτυχία του ιερού σκοπού μας εξαρτάται από την επιμονήν, υπομονήν, σύνεσιν και ομόνοιαν σύμπαντος του Κρητικού λαού, επικαλούμεθα δε την συνδρομήν και φιλοπατρίαν πάντως αδιακρίτως, πάσης κομματικής αποχρώσεως.
Είμεθα όλοι αδελφοί και πάντες ανεξαιρέτως εμφορούμεθα υπό των αυτών πατριωτικών αισθημάτων, η πατρίς δε έχει την ανάγκην όλων ημών.
Αι σχέσεις ήμων προς τα διεθνή στρατεύματα είναι άρισται και θα τας διατηρήσωμεν τοιαύτας. Το Προεδρείον της Συνελεύσεως εξέδοτο σχετικήν εγκύκλιον προς τον λαόν, όπως απέναντι των διεθνών στρατευμάτων τηρή ευλάβειαν και φιλικές σχέσεις.
Σύμπας ο πεπολιτισμένος κόσμος συμπαθεί εις τον αγώνα μας.
Θάρρος αδελφοί και ο Θεός είναι μεθ? ημών. Ο ιερός ημών αγών θα θριάμβευση. Σας ασπαζόμεθα οι συμπατριώτες σας

Ελευθέριος Βενιζέλος, Κ.Μ. Φούμης, Κ. Μάνος, Ι.Α. Παπαγιαννάκης, Μ. Χατζάκης, Γ. Πλουμής, Π. Φιωτάκης, Μιχ. Ηλιακής, Εμμ. Μουντάκης, Ι.Γ. Ηλιακής, Α. Παπαδογιάννης,
Γ. Βουρδουμπάκης, Ν. Πιστολάκης, Ν. Σακλαμπανάκης, Η. Αντωνακάκης, Μ.Γ. Ξενάκης,
Ιωάννης Καλογερής, Κυρ. Φρατζεσκάκης, Γ. Κονταδάς, Κακούρης, Εμμ. Παπαδάκης,
Ε.Ν. Κατσούλης, Χναράς, Μ. Μαλανδράκης, Εμμ. Παπαδερός, Εμμ. Μανωλικάκης, Γεωργ. Γεωργιακάκης.

Καταπληκτική δουλειά ,όλο το κρητικό ζήτημα που διδασκόμαστε σε δυόμισι λεπτά.

Όσο για το ίδιο το κίνημα και τις αντιδράσεις του έχουμε τα εξής…

Οι ένοπλοι του Θερίσου δεν ξεπερνούσαν τους 1200. Τόσους ακριβώς άντρες διέθετε και η κρητική χωροφυλακή που στήριζε τον πρίγκηπα. Το 5% της δύναμής της αυτομόλησε στους Θερισιανούς. Οι κινηματίες διατήρησαν τον κύριο όγκο των δυνάμεών τους στις βόρειες επαρχίες του σημερινού νομού Χανίω. Οι χωροφύλακες έπρεπε να καλύψουν όχι μόνο την πόλη και την ύπαιθρο του νομού αλλά και να προλάβουν ανταρσίες σε όλη την Κρήτη. Ο πρίγκιπας ζήτησε την συνδρομή των κατοχικών δυνάμεων. Οι αγγλικές, οι γαλλικές και οι ιταλικές απέφυγαν να πάρουν μέρος στην σύγκρουση. Η στάση των Ιταλών είχε ιδιαίτερη σημασία. Οι τρεις βόρειες επαρχίες ήταν της δικαιοδοσίας τους. Δύο φορές, μια στο Καστέλι Κισάμου και μια στο Βάμο, με την κατάληψη των κωμοπόλεων απέτρεψαν την αιματοχυσία. Οι Ρώσοι συστρατεύτηκαν με την Αρμοστεία. Ο πρίγκηπας δεν ήταν μόνο πρωτοξάδερφος του Τσάρου. Πριν από 15 χρόνια του είχε σώσει τη ζωή. Ο Τσάρος χρωστούσε ευγνωμοσύνη στο Γεώργιο και οι Ρώσοι στρατιωτικοί ευγνωμοσύνη στον Τσάρο που τους κρατούσε στην Κρήτη και όχι στα μέτωπα του ρωσοϊαπωνικού πολέμου. Οι Ρώσοι πολέμησαν σκληρά το Κίνημα όχι μόνο στο νομό Ρεθύμνου – που κατείχαν – αλλά και στον Αποκόρωνα και όπου αλλού μπόρεσαν. Ήταν οι μόνοι από τους ξένους που δέχτηκαν τα ανταποδοτικά πυρά των Θερισιανών. Οι κινηματίες επέλεγαν τακτικές από τις πατροπαράδοτες του ανταρτοπολέμου. Απέφευγαν όσο μπορούσαν τιε μετωπικές συγκρούσεις. Δεν σπαταλούσαν δυνάμεις. Επέλεγαν στόχους ειδικής αξίας. Περιφερειακά λιμάνια για να εισάγουν εφόδια. Υποτελωνεία για να εισπράττουν δασμούς. Διατηρώντας άπαρτο το Θέρισο μπορούσαν να πραγματοποιούν επίδειξη δύναμης στο οπτικό πεδίο των ξένων διπλωματών και να αποδεικνύουν την ανημπόρια του Αρμοστή να τους νικήσει. Αυτό έφτανε για να ροκανίσει το κύρος του. Εγκέφαλος του Θερίσου ήταν βέβαια ο Βενιζέλος. Καθοδηγούσε την τακτική. Επέβλεπε την εφαρμογή της. Φρόντιζε για την εξασφάλιση πόρων. Κατηύθυνε με αλληλογραφία τους εκπροσώπους του Κινήματος στην Αθήνα. Έπαιρνε καθημερινά δεκάδες επιστολές με πληροφορίες απ’ όλη την Κρήτη και έστελνε δικές του με οδηγίες σε όλη την Κρήτη με ειδικούς αγγελιαφόρους. Φρόντιζε να μαθαίνει τις κινήσεις των προξένων της Χαλέπας. Διατηρούσε επαφές με διευθυντές και στελέχη αθηναϊκών εφημερίδων. Έδινε συνεντεύξεις…


Για να πάρετε μια μικρή εικόνα του Θερίσου (τουριστικά)