ΙΣΤΟΡΙΑ 3. Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων

Περνάμε σε ένα κεφάλαιο το οποίο στη συνολική ιστορική θεώρηση είναι ασήμαντο, εδώ όμως το δίνουμε ιδιαίτερη βάση.
Είναι αναφορά σε μια γραφειοκρατική ,διεκπεραιωτική διάρθρωση της Μεικτής Επιτροπής.
Παραθέτω εδώ συγκεκριμένη μαρτυρία απογόνου πρόσφυγα ,για το πως έγινε ο χειρισμός της αποζημίωσης από το ελληνικό κράτος.
Ένα μήνα περίπου πριν φύγουν από την Τουρκία τον Μάϊο του 1924 έρχονται οι Ειδοποιήσεις δήλωσης εκκαθαρίσεως κινητής και ακίνητης περιουσίας που έπρεπε να υποβάλλουν στη μικτή επιτροπή για να γίνει η εκκαθάριση των περιουσιακών τους στοιχείων. Στα έντυπα αυτά ανέφεραν αναλυτικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία που άφηναν στην Τουρκία: σπίτια, αγρούς, οικόπεδα, έπιπλα κ.λ.π Τις δηλώσεις αυτές τις υπέβαλαν στο Γραφείο Ανταλλαγής Γιαννιτσών τον Ιούνιο του 1924.

Το έργο της εκτίμησης των περιουσιών όμως προχωρούσε αργά και η δυσφορία του προσφυγικού κόσμου, που βρισκόταν σε απόγνωση, μεγάλωνε. Έτσι, υιοθετήθηκε η λύση να δοθεί μια προκαταβολή μέχρι την τελική αποπληρωμή της αξίας της περιουσίας που εγκαταλείφθηκε στην Τουρκία, αφού πρώτα το ελληνικό Δημόσιο προέβαινε σε προσωρινή εκτίμησή της. Στόχος ήταν η επιτάχυνση της διαδικασίας της αποζημίωσης χωρίς να επιβαρυνθεί πολύ ο κρατικός προϋπολογισμός και γι’ αυτό αποφασίστηκε η έκδοση ομολόγων με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Η Εθνική Τράπεζα ανέλαβε να πληρώσει στους ανταλλάξιμους την προκαταβολή αυτή η οποία άγγιζε το 20% της προσωρινής αποζημίωσης και δόθηκε σε μετρητά, ενώ ένα μέρος σε ομολογίες.

Η προσωρινή εκτίμηση των περιουσιών έγινε με βάση τις δηλώσεις που υποβλήθηκαν στα κατά τόπους Γραφεία Ανταλλαγής. Οι αιτήσεις των δικαιούχων θα εξετάζονταν από ειδικές επιτροπές προσφύγων, συμπατριωτών των ενδιαφερομένων. Εάν θεωρούνταν ανακριβείς, προβλεπόταν αναθεώρησή τους από ένα Ανώτατο Συμβούλιο. Καθορίστηκαν επίσης τα περιουσιακά στοιχεία για τα οποία καταβαλλόταν αποζημίωση. Η προκαταβολή θα δινόταν σε εκείνους που δεν είχαν μέχρι τότε αποκατασταθεί. Μάλιστα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο σχετικό απόσπασμα αναφορικά με τα περιουσιακά στοιχεία που επιδέχονταν αποζημίωση, όπως τα ακίνητα σε αστικές και αγροτικές περιοχές, το κινητό μέρος της περιουσίας που δεν εκποιήθηκε ούτε μεταφέρθηκε, καθώς επίσης και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις με τα προϊόντα και τα έσοδα τους. Παράλληλα, σε κάποιες περιπτώσεις ένας αριθμός προσφύγων έχασε την προθεσμία υποβολής αίτησης είτε εξαιτίας ασθένειας είτε λόγω φυλάκισης ή ανηλικιότητας.




Η μικτή επιτροπή κατέληξε σε μία έστω κατά προσέγγιση εκτίμηση των περιουσιών, όμως η τελική εικόνα ήταν η απροσμέτρητη αδικία των ξεριζωμένων. Κανένας δεν ανέκτησε ισόποση περιουσία αυτής που άφησε….

Για παράδειγμα η οικογένεια του προπάππου μου Γεωργίου Αθανασίου Ιακωβάκογλου ήταν πολύ πλούσια. Εκτός από 400 στρέμματα χωράφια, είχε παντοπωλείο και χάνι στο χωριό. Το σπίτι τους ήταν τριώροφο και βρισκόταν στο κέντρο του χωριού δίπλα από το Τσινάρ. Είχαν πολύ ωραία έπιπλα και πάρα πολλές εικόνες. Λέγεται δε ότι όταν ο μητροπολίτης επισκέπτονταν το Τσακήλι, πρώτα πήγαινε να προσκυνήσει τις εικόνες στο σπίτι του παππού και μετά πήγαινε στην εκκλησία.

Και εδώ η περίφημη διχοτόμηση της δραχμής όπου όλα τα χαρτονομίματα κοπήκαν στη μέση.
Δυστυχώς ο παππούς κατά την ανταλλαγή ήταν μεγάλης ηλικίας και είχε μόνο δυο κορίτσια, γι αυτό δεν μπόρεσε να μεταφέρει πολλά πράγματα και τα περισσότερα τα άφησε στο σπίτι. Το μόνο που μετέφεραν ήταν το εικονοστάσι , λίγες εικόνες και ένα μπαούλο με την προίκα των κοριτσιών. Για την περιουσία που άφησε αποζημιώθηκε με το ποσό των 20.000 σε ομολογίες, οι οποίες όμως ουδόλως ανταποκρίνονταν στο ύψος της περιουσίας του.